اثرات یک برنامه جامعه‎محور قلب سالم در افزایش فعالیت بدنی زنان: کارآزمایی شاهددار تصادفی با هدایت پژوهش مشارکتی جامعه‎محور

زمینه: بیماری‎های قلبی عروقی اولین عامل مرگ زنان در بسیاری نواحی جهان هستند. میزان عدم تحرک بدنی و تغذیه ناسالم که دو عامل از مهمترین عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی در زنان هستند، قابل توجه است. این مطالعه به آزمون اثربخشی یک برنامه جامعه محور اصلاح شیوه زندگی در افزایش میزان فعالیت بدنی در کارآزمایی شاهد دار تصادفی شده‎ای به کمک پژوهش مشارکتی جامعه محور (CBPR) می‎پردازد. مواد و روش‎ها: مجموع 335 زن 25 تا 64 ساله سالم که به وسیله نمونه‎گیری تصادفی چند مرحله‎ای طبقه‎ای- خوشه‌ای در شهر بوشهر انتخاب شده بودند به دو گروه مداخله و شاهد تقسیم شدند. گروه مداخله یک برنامه اصلاح شیوه زندگی 8 هفته‌ای را جهت افزایش میزان فعالیت بدنی بر اساس برنامه بومی شده‎ای با اقتباس از برنامه «تحرک را انتخاب کنید»، یک برنامه فعالیت بدنی سازمان قلب امریکا ویژه زنان دریافت نمودند. راهنمای چاپی و صوتی مربوط به بسته آموزشی همراه با موسیقی و نحوه استفاده عملی از برنامه توسط 53 آموزش دهنده مردمی از انجمن‌های مردم‎نهاد و سازمان‎های جامعه محور در مراجعات هفتگی خانه به خانه به گروه مداخله داده شد. یافته‌ها: از میان شرکت کنندگان، درصدی که داشتن فعالیت بدنی را (حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط برای حداقل 5 روز هفته یا حداقل 20 دقیقه فعالیت بدنی شدید برای حداقل سه روز هفته) گزارش نمودند از 3 درصد و 7/2 درصد در ابتدای مطالعه به 4/13 درصد و 3 درصد (0001/0>P) در انتهای مطالعه به ترتیب در گروه مداخله و شاهد افزایش یافت. شرکت‌کنندگان در گروه مداخله دقایق فعالیت بدنی بیشتری را در هفته (میانگین: 81/139، خطای استاندارد: 35/23) نسبت به زنان گروه شاهد (میانگین: 14/40، خطای استاندارد: 65/12) در هفته هشتم (0001/0>P) نشان دادند. گروه مداخله میزان کاهش قابل توجهی در فشار خون سیستولی (کاهش 10 میلی‎متر جیوه) نسبت به گروه شاهد (افزایش 2 میلی متر جیوه) نشان دادند. میانگین رتبه‎ها برای اطلاعات قلبی عروقی پس از پایان مطالعه در گروه مداخله و شاهد به ترتیب 91/198 و 77/135 بود (0001/0>P). نتیجه‎گیری: مداخله بر اساس روش پژوهش مشارکتی جامعه محور می‎تواند در کوتاه مدت برای تغییر فعالیت بدنی در زنان اثربخش باشد. توسعه فرایند مشارکتی برای حمایت از ارائه برنامه های اصلاح شیوه زندگی، راهکار مراقبت بهداشتی قابل انجام و موثری برای ارتقاء سلامت قلب و عروق است.